Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі             Археография және деректану ұлттық орталығы Министерство культуры и спорта Республики Казахстан              Национальный центр археографии и источниковедения Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі             Археография және деректану ұлттық орталығы

«Кеңес саясатына қарсылық: Алаш қозғалысынан

Желтоқсан көтерілісіне дейін»

республикалық ғылыми-теориялық конференциясы

          Астана қ.                                                                   30 қараша, 2007 ж.

Ұйымдастырушылар:

 ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі

 Астана қаласының әкімдігі

 ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы

 Археография және деректану ұлттық орталығы

  Әріптестер:

  Қазақстан Республикасының Кітапханашылар ассоциациясы

  «Нағыз желтоқсан» қоғамдық қоры

  Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ-дің «Қазақстан тарихы» кафедрасы

Мақсаты: Алашорда үкіметінің құрылғанына 90 жыл толуына орай өткен бұл конференцияда кеңес өкіметінің орнауы, оның жүргізген саясатына және әкімшілдік-әміршілдік жүйенің күшеюіне қарсы қазақ халқының азаттық жолындағы күрес тарихына, оның зерттелмей жатқан тұстарына баға беру, сонымен қатар қазақ халқының азаттыққа жету жолын зерттеудің теориялық-методологиялық мәселелеріне көңіл аудару.

Қарастырылған мәселелер: кеңес дәуіріндегі Алаш қозғалысынан бастап тәуелсіздік алған уақыт аралығындағы кеңес саясатына қарсылық тақырыбы, оны зерттеудің теориялық-методологиялық мәселелері.

Күтілетін нәтижелер:

1. Алаш қозғалысының кеңес саясатына қарсы ұстанымына баға беру.

2. Алаш қайраткерлерінің тарихи тағдырларының белгісіз беттерін ашу.

3. ХХ ғ. 20-30 жж. кеңес саясатына қарсы дамыған халық қозғалысының сипатын анықтау.

4. ХХ ғ. 60-80 жылдарындағы кеңестік саясатқа халық наразылығына сипаттама беру.

5. Кеңес дәуіріндегі қазақ халқының әр жылдардағы азаттық жолындағы күресінің ортақ байланысын және өзара сабақтастығын айқындау.

6. Конференцияға келіп түскен баяндамалар негізінде жинақ шығару.

Конференцияға республикамызға танымал тарихшылар, қоғам қайраткерлері, мәжіліс депутаттары, желтоқсан оқиғасының куәгерлері, студенттер және т.б. қатысты.

«Кеңес саясатына қарсылық: Алаш қозғалысынан

Желтоқсан көтерілісіне дейін» атты республикалық

ғылыми-теориялық конференцияның

БАҒДАРЛАМАСЫ

Қатысушылар саны: 70 адам

Өткізілетін уақыты: 30 қараша, 2007 ж., сағат 10.00

Өтетін жері: ҚР Ұлттық академиялық кітапханасының «Көгілдір» залы

Мекенжайы: 01000, Астана қ., Есілдің сол жағалауы

Конференцияның жұмыс тілі: қазақ және орыс тілдерінде

Безендірілуі:

1. ҚР ОММ қоры құжаттарының көрмесі

2. Астана қаласы Мемлекеттік мұрағатының көрмесі

3. Кітап көрмесі

Жұмыс тәртібі:

9.00-10.00     Қатысушыларды тіркеу

10.00-13.00  Пленарлық мәжіліс

13.00-13.30  Конференцияға арналған көрмемен таныстыру

13.00  Конференция тақырыбына арналған көрмемен танысу

13.30. – 14.30 Түскі үзіліс, кітапхана асханасы, 5 қабат

14.30-17.30 Секциялар мәжілісі

17.30–18.00 Қорытынды пленарлық мәжіліс

ПЛЕНАРЛЫҚ МӘЖІЛІС

Республикалық ғылыми-теориялық конференцияның ашылуы

Модератор: Садықов Т.С. т.ғ.д., профессор

Хатшысы: Ибраева А.Г. т.ғ.к., доцент

Кіріспе сөз

Бердіғалиева Р.А., ҚР ҰАК Бас директоры, т.ғ.к., профессор

1. Алаш аманаты және ұлттық идея

                             Әбжанов Х.А.,  т.ғ.д., Л.Н.Гумилев ат. ЕҰУ профессоры

1. Трагедия Великой степи 20-30 годы ХХ века

                       Абсеметов М.О., докторант, «ҚР Президенті   Телерадиокешені» НАО директоры

1.  ГУЛАГ қасіреті және Қазақстан

                             Садықов Т.С., т.ғ.д., профессор, Л.Н.Гумилев ат. ЕҰУ,  

     Қазақстан тарихы кафедрасының меңгерушісі

1. Алаш қозғалысы және Семей өңірі

                               Сыдықов Е.Б. т.ғ.д., профессор, СМПИ ректоры

5. 1979 жылғы Целиноград оқиғасы

                                Құсайынов Б.Қ., т.ғ.к., Л.Н.Гумилев ат. ЕҰУ, 

     Қазақстан тарихы кафедрасының доценті

1. Актуальные вопросы исследования истории борьбы   казахского народа за свободу и независимость Казахстана

                           Қасымов С.А., т.ғ.к., ҚР Президенті Әкімшілігінің

                           Мәжілістегі өкілі

1. Алаш қозғалысы тұсындағы руханияттың елшіл-тағылымдық, әдеби-эстетикалық маңызы

                                  Қамзабекұлы Д., ф.ғ.д., профессор, «Алаш» ғылыми-

                                  зерттеу институтының директоры

1.  Из истории изучения судеб алашской интеллигенции в условиях   тоталитаризма

                                   Кәкенова Г.М., т.ғ.д., Л.Н.Гумилев ат. ЕҰУ

                                   профессоры

9.Некоторые аспекты национально-демократического движения в Казахстане в начале ХХ века

                                   Кабульдинов З.Е. т.ғ.д., профессор, Л.Н.Гумилев ат.

                                   ЕҰУ, жалпы тарих және археология, этнология

                                   кафедрасының меңгерушісі

СЕКЦИЯЛЫҚ МӘЖІЛІСТЕР

I СЕКЦИЯ

Алаш қозғалысы: тарихы мен тағдыры

Секция төрағасы: Кәкенова Г.М., т.ғ.д., профессор

     Хатшысы: Бекмағанбетов Ө.Ж., т.ғ.к.

1. Ибраева А.Г., т.ғ.к., доцент (Астана, ЕҰУ), «Ұлттық зиялы қауым өкілдерінің тарихи-мәдени мұраны сақтаудағы рөлі»
2. Әубәкірова Х.Ә., т.ғ.к., доцент (Астана, Қаз АТУ) «Казахская   дореволюционная интеллигенция и партия «Алаш»
3. Абдакимов А., т.ғ.к., профессор, (Астана, ҚР ӘМ Дін мәселесін ғылыми-зерттеу және талдау орталығының директоры) «Религиозный вопрос в программных документах мусульманских политических партий (1917-1920 гг.)»

4. Төлеуова Э. т.ғ.к., доцент, (Алматы, ҚазҰУ) «20-шы ғасырдың басында қазақ зиялаларының еңбектеріндегі дәстүрлі қазақ қоғамындағы билік мәселесінің зерттелуі»

5. Абикенова С. М., (Қарағанды, ҚОММ) «Судьбы деятелей партии Алаш-Орда в архивных документах»

6. Сақтағанова З.Ғ., т.ғ.д., профессор, (Қарағанды, ҚарМУ, тарих факультетінің деканы) «Власть и А.Букейханов: история взаимоотношений»

7. Қадырова Л.Қ,  (Алматы, Қазіргі заман тарихы құжаттама орталығының археографы) «Семей мұрағатындағы Алашорда үкіметінің іс қағаздары жайлы»

8. Өтегенов М.З. т.ғ.к., (Көкшетау, КМУ Қазақстан тарихы 

кафедрасының аға оқытушысы) «Қазақтың ұлттық зиялы    

қауымының  қалыптасу тарихынан (ХІХ ғасырдың екінші

жартысы мен ХХ ғасырдың басы)»

          9. Әбуев Қ.Қ, т.ғ.д., профессор (Көкшетау, КМУ Қазақстан тарихы кафедрасының меңгерушісі) «Ғасырдың аяғы мен басындағы қазақ ұлттық интеллигенциясының көрнекті өкілдері. Мәмбет-әлі Сердалин және Әлихан Бөкейханов»

10. Сәдуақасова С.А, (Астана, «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешенінің бөлім меңгерушісі) «Алашорда»

11. Әбілханова А., (Түркістан, ХҚТУ, оқытушы) «1917 жылғы Қазақстандағы саяси партиялар»

12. Оразалина Ж.Е., аспирант (Көкшетау, КМУ) «К вопросу об основных факторах формирования политической платформы казахской интеллигенции начала ХХ века»

          13. Қайырбек Кемеңгер, ф.ғ.к., (Көкшетау, КМУ)  «Иман отын жүректе өшірмеген Олжабай Нұралы мен Сәдуақас Ғылмани»

14. Жұмаділ А. «Патриоттық тәрбие беруде Алаш зиялылары шығармаларының тарихи маңызы»

                                                            I I СЕКЦИЯ

Кеңестер билеген Қазақстан: наразылық пен қарсылық

Секция төрағасы: Кабульдинов З.Д., т.ғ.д., профессор

Хатшысы: Мұсағалиева А.С. т.ғ.к, доцент

1. Сәбденова Г. т.ғ.к, доцент (Алматы, ҚазҰУ) «Ұлт зиялыларының орта ғасырлардағы Қазақстан тарихының зерттеуіне қосқан үлесі»
2. Амантай Кәкен, журналист  (Астана) «1979: Ақмола көтерілісі»
3. Мұсағалиева А.С. т.ғ.к., доцент (Астана, ЕҰУ) «Мұстафа Шоқай еңбектері – Қазақстандағы репрессиялар тарихының дерек көзі»
4. Абдакимов А., т.ғ.к., профессор, Макен С.А. т.ғ.к., доцент (Астана, ЕҰУ) «От конфронтации к сотрудничеству: государственно-конфессиональные отношения в советском обществе»
5. Михеева Л. В., т.ғ.к. (Қарағанды, ҚОММ директоры) «К вопросу использования архивных документов по истории декабрьских событий 1986 г»
6. Маликова С.З., (СҚО ММ директоры) «Кеңес өкіметінің аграрлық саясатындағы  шаруалардың жағдайы»
7. Хусаинова А.Х., (Астана, «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешенінің директоры) «АЛЖИР – страна украденного счастья»
8. Марина Ғ., аға оқытушы, (Шымкент, ХҚТУ) «ХХ ғ. 30-шы  жылдарындағы саяси қуғын-сүргін әйелдерінің тарихнамасы»
9. Исабек Б.Қ., т.ғ.к. (Шымкент, ХҚТУ тарих факультетінің деканы) «Желтоқсан және тәуелсіздік»
10.  Балтабаева А.М., т.ғ.к. доцент, (Павлодар, ИЕУ) «Политика противостояния государства и религии в 20-е годы ХХ в.»
11.  Сейтқазина Қ.О., (Астана, ЕҰУ Қазақстан тарихы кафедрасының аға оқытушысы) «Қазақстанда ислам дінінің таралуы және қалыптасуы»
12.  Хасенова Ж.О. т.ғ.к., доцент, Қабылтаева С.К., тарих магистрі (Астана, ЕҰУ) «Некоторые вопросы социально-политической ситуации в Казахстане накануне декабрьских событий 1986 г. в Алма-Ате»

«Кеңес саясатына қарсылық: Алаш қозғалысынан Желтоқсан көтерілісіне дейін»  республикалық ғылыми-теориялық конференциясының қорытынды

ҰСЫНЫСЫ

1. Алаш қозғалысын теориялық-методологиялық тұрғыдан зерттеуді тереңдете түсу және осы бағытта арнайы зерттеулер қолға алынуы керек, сонымен қатар жаңа деректерді ғылыми айналымға енгізуге көңіл аудару қажет.
2. ХХ ғ. басындағы қазақ халқының ұлттық-сана сезімінің жетілуіндегі Алаш қайраткерлерінің орны мен сол жолдағы атқарған қызметін жас ұрпақ арасында кеңірек насихаттау.
3. Қазақстандағы кеңес өкіметінің орнауы мен оның жүргізген саясатына деген жергілікті халықтың көзқарасын, ұстанымын бүгінгі өмір талабына сай қайта зерттеу керек.
4. 1917-1986 жылдар аралығындағы кеңес саясатына халық қарсылығының сипатын, түрін, әлеуметтік құрамын, ұйымдастырушыларын және олардың арасындағы өзара байланыс пен сабақтастықты зерттеуді қолға алу.
5. Қазақстандағы ГУЛАГ жүйесін және лагерлерде болған көтерілістер тарихын зерттеу қажет.
6. Алаш қозғалысынан Желтоқсан көтерілісіне дейінгі кеңес саясатына деген халық наразылығынан дерек беретін әлі де ғылыми айналымға түспеген мұрағат қорларындағы құжаттарды іздестіру және тарихи ақиқатты қалпына келтірудегі зерттеулерді жалғастыру.
7. Желтоқсан көтерілісіне қатысқандар туралы деректер және құжаттар жинағын шығару.
8. 1937-38 жылдардағы саяси репрессияға ұшырағандар жайында интернетте арнайы сайдтар ашу.
9. ЖОО-да студенттерге Алаш зиялылары атындағы стипендиялар тағайындалу керек және Алаш аудиторияларын ашу.

 Қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысы тарихына арналған дәстүрлі ғылыми-теориялық конференция жыл сайын өткізіліп отырылуы керек. 

Авторлар мен мақалалардың тізімі